ارتباط صنعت و دانشگاه- قسمت هفتم

زندگی من( قسمت هفتم)

پرویز دوامی

آموزش عالی در ایران

با سپاس از سمیرا و محمدرضا بپاس همکاری های ارزنده آنان.

1- دانشگاه تهران، اولین دانشگاه ایران

تاریخچه آموزش عالی در ایران

آموزش عالی در ایران بخشی از آموزش و پرورش در ایران است و در حال حاضر، زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان، و آموزش پزشکی (دانشگاه علوم پزشکی) و وزارت آموزش و پرورش (دانشگاه فرهنگیان) اداره و سازماندهی می‌شود. آموزش عالی در ایران به فرم نوین و آکادمیک سابقه یکصد ساله، و به صورت جامع بدوران نظامیه و حتی ساسانی بازمی‌گردد.

2- تصویری از یک کتابخانه (توسط یحیی بن واسطی واقع در مقامات حریری) در دوران پیش از حمله مغول.

پیش از اسلام

امروزه منابع متفرقه‌ای از دوران کهن باقی اند که اشاره بر وجود مراکز و نظام‌های آموزش عالی در سرزمین‌های ایران باستان می‌کند.

از برجسته‌ترین این مراکز می‌توان نخست فرهنگستان نصیبین زیر نظر دولت ساسانی[۱] را نام برد که در آن استادان رانده شده از آتن در حال کنکاش و آموزش مسائل پزشکی و ریاضیات و نجوم بودند.[۲] فرهنگستان گندیشاپور از مراکزی بود که شهرت آن در پزشکی تا به امروز باقیست و در تأسیس مستقیم بیت الحکمه در بغداد سال‌های سال بعد بسیار با اهمیت نمایان گردید.از نمونه‌های دیگر مدارس علوم پیشرفته در ایران باستان می‌توان سارویه و ریشهر (فارس)[۳] را نام برد.

دوران اسلامی

پس از تأسیس بیت الحکمه در دوران خلافت عباسی، آموزش عالی در سرزمین‌های اسلامی رفته رفته وضع فراگیرتری به خود دید تا جایی که مدارس نظامیه در دوران سلجوقی در چندین شهر همانند بغداد، بلخ، نیشابور، هرات، و اصفهان دایر گشتند.

در مراغه نیز خواجه نصیرالدین طوسی پژوهشکده و رصدخانه ای بزرگ تأسیس نمود که به روایتی کتابخانهٔ آن ۴۰٬۰۰۰ کتاب از اقصی نقاط گیتی گردآوری شده داشت، و به‌خوبی توسط هولاکوخان ایلخانی تأمین مخارج می‌گردید.[۴]

دوره معاصر

«وزارت علوم» ایران نخستین بار در سال ۱۲۳۴ هجری شمسی تأسیس شد، و علیقلی میرزا اعتضاد السلطنه از سوی ناصرالدین شاه قاجار به سمت وزیری برگزیده شد.[۶]

تاریخ آموزش عالی در دوره نوین عموماً با تأسیس دارالفنون آغاز می‌گردد. با اینحال پیش از آن هم فعالیت‌های متعددی برای کسب علوم و تخصص از خارج از کشور وجود داشت. به‌طور نمونه عباس میرزا بود که اول بار تعدادی دانشجوی بورسیه را جهت تحصیلات به فرنگ اعزام داشت.[۷] در سال ۱۸۱۱ بود که ایران نخستین دانشجوی خود را به خارج از کشور اعزام داشت. این رقم در سال ۱۹۳۰ میلادی فراتر از ۱۵۰۰ دانشجو بود.[۸]

طولی نکشید که مدارس و موسسات برجسته آموزش عالی دیگر نیز همراه دارالفنون مشغول به کار گردیدند. از این جمله می‌توان مدرسه نظام (تأسیس ۱۲۶۴) را نام برد که با بودجه‌ای معادل ۱۰۰۰۰–۱۲۰۰۰ تومان تأسیس گردید؛ و نیز می‌توان از مدرسه علوم سیاسی (تأسیس ۱۲۷۸) را نام برد که زیر نظر وزارت امور خارجه وقت اداره می‌گشت.[۹]

3- گروه نخست زنانی که وارد دانشگاه شدند. ردیف جلو از راست به چپ: شاهزاده کاوس، شمس الملوک مصاحب، بدرالملوک بامداد، سراج النساء (از هندوستان)، مهرانگیز منوچهریان، زهرا اسکندری، بتول سمیعی‌زاده.[۵].

در سال ۱۳۱۱ بود که کالج آمریکایی‌ها (که چند سال بعد بدستور رضاخان به دبیرستان البرز تغییر نام و تغییر سطح پیدا کرد) بتوسط دانشگاه ایالتی نیویورک رسماً پروانه تأیید (charter) دریافت کرد.[۱۰] از کسانی که در توسعه و پیشرفت این مؤسسه پیش دانشگاهی زحمات فراوانی کشیدند دکتر ساموئل مارتین جردن آمریکایی بود که برخی وی را «پدر آموزش نوین ایران» خوانده‌اند.[۱۱] خیابان جردن تهران نیز (بلوار آفریقای فعلی) به افتخار همین شخص نام‌گذاری گردید. زنان ایرانی نخستین بار در سال ۱۳۱۶ در سیستم دانشگاهی ایران پذیرش شدند.[۱۰]

اولین دانشگاه جامع ایران

فکر تأسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۰۵ خورشیدی توسط دکتر سنک نماینده مجلس در مذاکراتی با سید محمد تدین پدیدار شد.[۱۲] در سال ۱۳۱۰ خورشیدی وزیر دربار وقت، عبدالحسین تیمورتاش، از طرف رضا شاه، دکتر عیسی صدیق (صدیق اعلم) را مأمور کرد تا به ایالات متحده آمریکا سفر کرده و پس از مطالعه در «تأسیسات علمی دنیای جدید»، طرحی برای تأسیس دانشگاه در کشور به دولت تقدیم نماید.[۱۳] طرح دکتر صدیق مورد قبول کفالت وزارت معارف وقت، علی‌اصغر حکمت، قرار گرفت و سر انجام با پیگیری ایشان، دکتر علی‌اصغر حکمت، دکتر محمود حسابی و دیگران، دانشگاه تهران در هشتم خرداد ماه ۱۳۱۳ به تصویب مجلس شورای ملی رسید.

4- “امریکن کالج تهران” مؤسسه آموزش عالی بود که در ۱۳۰۹ تحت گواهینامه دانشگاه ایالتی نیویورک قرار گرفت.

این مؤسسه با ادغام کردن دارالفنون، مدرسه علوم سیاسی، مدرسه طب،[۱۴] مدرسه عالی فلاحت و صنایع روستایی،[۱۴] مدرسه فلاحت مظفری (اولین مدرسه کشاورزی در ایران)، مدرسه صنایع و هنر (تأسیس توسط کمال الملک)، مدرسه عالی معماری، مدرسه عالی حقوق، و چند مرکز آموزش عالی دیگر تهران در پردیسی در جنوب پارک لاله فعلی تهران دایر گشت.[۹] این دانشگاه بر اساس موسسات آموزش عالی فرانسه الگوبرداری شد و حتی طراحان ساختمان‌های دانشگاه تهران مهندسین فرانسوی بودند.[۱۵]

اولین مرکز دانشگاهی ایران

دانشکده مخابرات در سال ۱۳۰۷ هجری یعنی بیشتر از ۹۰ سال پیش در محل فعلی دانشکده مهندسی برق دانشگاه خواجه نصیر در کنار ساختمان‌های وزارت پست تلگراف و تلفن تأسیس شده و در سال ۱۳۱۸ هجری اساس‌نامه آن به تصویب مجلس شورای ملی وقت رسیده‌است.

این دانشکده بنابر قدمت آن قدیمی‌ترین مرکز آموزش دانشگاهی ایران می‌باشد، اما پس از شروع انقلاب فرهنگی در دانشگاه‌ها بنا به تصمیم مدیران وقت وزارت پست و تلگراف و تلفن این دانشگاه در سال ۱۳۵۹ منحل و هسته تشکیل دهنده دانشگاه خواجه نصیر توسی را به وجود آورد، اما بعد از گذشت حدود ۱۰ سال یعنی در سال ۱۳۶۹ جرقه‌های تأسیس مجدد دانشکده در وزارت پست و تلگراف و تلفن زده شد، اما در مدت این ده سال نیز دانشکده در قالب مرکز آموزش مخابرات ایران فعال بود و تعداد زیادی از کارکنان مجموعه وزارت ارتباطات و شرکت‌های زیرمجموعه در آن به تحصیل در رشته‌های دانشگاهی پرداختند.

سرانجام دانشکده مخابرات و علوم فضایی با تلاش‌های پروفسور ناصر عنایتی راد بر اساس مجوز شورای گسترش وزارت فرهنگ و آموزش عالی مجدداً در سال ۱۳۷۲ باز تأسیس شد. این دانشکده در سال ۱۳۷۴ به دانشکده علمی کاربردی مخابرات و ۱۳۷۵ به دانشکده علمی کاربردی پست و مخابرات ایران تغییر نام داد.

آغاز آموزش عالی علوم پزشکی نوین

در علوم پزشکی در حالی که مدرسه طب و دارالفنون تهران اغلب اولین موسسات آموزش عالی پزشکی ایران تلقی می‌شوند، نخستین مرکز آموزش علوم پزشکی نوین در واقع در سال ۱۲۵۷ و در ارومیه تأسیس گردید.[۱۷] این مؤسسه که توسط دکتر ژوزف کاکرن آمریکایی تأسیس گشت، بین سال‌های ۱۲۵۷ و ۱۲۸۸ در مجموع ۲۶ فارغ‌التحصیل تحویل داد. مظفرالدین‌شاه قاجار خود سند فارغ‌التحصیلی برخی از دانش آموختگان را امضاء نمود.[۱۸] دکتر کاکرن و تقریباً تمامی کادر آمریکایی هیئت علمی این مؤسسه در همان ارومیه به خاک سپرده شدند و مؤسسه در نهایت به دانشگاه ارومیه تعلق گرفت.

5- دکتر ژوزف کاکرن آمریکایی: بنیان‌گذار اولین مؤسسه علوم پزشکی نوین در ایران.[۱۶].

در پایان دوره رضا شاه فقط یک دانشگاه علوم پزشکی در ایران وجود داشت. در سال ۱۳۲۵ خورشیدی مدرسهٔ عالی در اصفهان و شیراز تأسیس شد و هم‌زمان دانشگاهی در تبریز شروع به ساخته شدن گردید، و در سال ۱۳۲۸ خورشیدی، قانون تأسیس دانشگاه در شهرستان‌ها با اولویت دانشکده‌های پزشکی و کشاورزی تأسیس گردید.[۱۹] در این امر پروفسور شارل ابرلن نقش به سزایی ایفا نمود.[۲۰]

دوران محمدرضا پهلوی و توسعه

پس از جنگ جهانی دوم رفته رفته محمدرضا شاه پهلوی تصمیم به تغییر الگوی موسسات آموزش عالی ایران از سیستم دانشگاهی فرانسه به سیستم‌های آمریکایی گرفت. از اینرو بود که از اواخر دهه ۱۹۵۰ میلادی سعی در جلب همکاری دانشگاه‌های آمریکایی نمود. در این میان، به‌دنبال دعوت محمدرضا پهلوی از رئیس دانشگاه پنسیلوانیا به ایران، پس از مذاکراتی چند، دانشگاه شیراز مستقیماً تحت نظر و مدیریت این دانشگاه صاحب‌نام آمریکایی قرار گرفت تا جاییکه روابط علمی و فرهنگی بین این دو دانشگاه از مستحکم‌ترین روابط علمی فرهنگی میان ایران و آمریکا گردید و تا روزهای آخر حکومت شاه ادامه داشت.[۲۱] تدوین بسیاری از دروس، طراحی و توسعه پردیس‌های دانشگاه، تربیت استادان، و بنیانگذاری بسیاری از موسسات تحقیقاتی دانشگاه پهلوی همه و همه در اختیار این دانشگاه آیوی لیگ قرار گرفتند.[۲۱]

از نمونه‌های بارز دیگر «دانشگاه صنعتی آریامهر در تهران» (دانشگاه صنعتی شریف فعلی) و «دانشگاه صنعتی آریامهر اصفهان» (دانشگاه صنعتی اصفهان فعلی) بودند که مستقیماً بر اساس الگوی دانشگاه‌ام آی تی در آمریکا الگوبرداری گردیدند.[۲۲] دانشگاه فردوسی مشهد نیز از نظر علمی و آکادمیک زیر نظر دانشگاه جرجتاون قرار داشت.[۲۳] همچنین دانشگاه بوعلی سینا در همدان نیز به کمک فرانسویان، و دانشگاه گیلان زیر نظر مقامات آلمانی تأسیس شدند.[۸] در جمع، دست کم ۵۹ دانشگاه آمریکایی در توسعه و تأسیس آموزش عالی در ایران نقش و فعالیت داشتند.[۸]

انقلاب اسلامی و انقلاب فرهنگی

انقلاب فرهنگی ایران، به مجموعه‌ای از رویدادهای مرتبط با نظام آموزش عالی در جمهوری اسلامی ایران (به ویژه سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۲ خورشیدی) گفته می‌شود که با هدف پاک‌سازی استادان و دانشجویانی که از دید حکومت جمهوری اسلامی ایران، «غرب‌زده» به‌شمار می‌رفتند، پس از جنگ ایران-عراق چند دانشگاه غیرانتفاعی و غیردولتی ساخته شد.

آمار

آموزش عالی در حال حاضر در ایران، شامل آموزش‌های دانشگاهی منتهی به مدارک کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری است. در ایران، دانشگاه آزاد اسلامی بیشترین تعداد دانشجو را دارد.

سال 1393

با توجه به آمار ارائه شده در خرداد سال ۱۳۹۳‎:[۲۴]

حدود ۴۰۰ دانشگاه و مؤسسه آموزش عالی[نیازمند منبع]
بیش از ۲٬۱۰۰ رشته تحصیلی
۴٫۵ میلیون دانشجو

درصد دانشجو نسبت به مراکز عالی:

۳۶٫۹ درصد دانشجویدانشگاه آزاد
۲۵٫۴ درصد دانشجویدانشگاه پیام نور
۱۴٫۱ درصد دانشجوی دردانشگاه دولتی
۳٫۵ درصد دانشجویدانشگاه فنی
۱۰ درصد دانشجویدانشگاه علمی کاربردی
۱۰ درصد دانشجویدانشگاه خصوصی

درصد دانشجو نسبت به مقاطع تحصیلی:

۶۶ درصد دانشجویمقطع کارشناسی
۲۳ درصد دانشجویمقطع کاردانی
۱۰ درصد دانشجویمقطع کارشناسی‌ارشد
حدود ۱۱ درصد دانشجویدکترای حرفه‌ای و تخصصی

در ایران به ازای هر سه کارشناس یک فوق دیپلم وجود دارد و این در حالیست که در کشورهای صنعتی و توسعه یافته به ازای هر پنج فوق دیپلم و تکنسین یک کارشناس وجود دارد.

دستاوردهای نظام آموزش عالی ایران

جایگاه دانشگاه‌های ایران در رده‌بندی‌های بین‌المللی

رده‌بندی ARWU

دانشگاه تهران در سال ۲۰۱۱ در این فهرست در رتبه ۳۰۱ تا ۴۰۰ قرار دارد.[۲۵]

رده‌بندی THE-QS

دانشگاه‌های تهران و صنعتی شریف در سال ۲۰۰۸ در این رده‌بندی به ترتیب در رتبه‌های ۴۸۵ و ۵۸۶ قرار دارند.[۲۶]

رده‌بندی webometric

در این رده‌بندی در سال ۲۰۱۲ دانشگاه تهران در رتبه ۵۲۸، دانشگاه صنعتی شریف در رتبه ۶۶۸ و دانشگاه فردوسی مشهد در رتبه ۶۷۳ قرار دارند.[۲۷]

جوایز معتبر علمی و فرهنگی

شیرین عبادی دانش‌آموخته دانشکده حقوق دانشگاه تهران در سال ۲۰۰۳ برنده جایزه صلح نوبل شد و همچنین مریم میرزاخانی دانشجوی رشتهٔ ریاضی دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۱۴ مفتخر به کسب مدال فیلدز شد.[۲۸]

انتقاد ها

بیش از هشتاد درصد تحقیقاتی که در دانشگاه‌های ایران انجام می‌شود عملاً هیچ کاربردی در بخش صنعت ندارند.[۲۹]

فرهنگ «مدرک شیفتگی» باعث شده که شاهد تبدیل دانشگاه‌ها (اعم از دولتی و آزاد) به «کارخانه‌های ۳شیفته تولید مدرک دانشگاهی» باشیم. نتیجه اینکه ظرف چند سال تعداد مهندسان ایران از آلمان هم بیشتر شد، در حالی که ارزش تولیدات صنعتی ایران حداکثر یک دهم آلمان است.[۳۰]

به طور خلاصه بزرگترین موانع کاربری نشدن تحقیقات در ایران عبارتند از[۳1]:

۱-مشارکت دانشگاه، صنعت و دولت می بایستی به عنوان عامل توسعه اقتصادی کشور مورد پذیرش قرار گیرد.

این ارتباط در جهت تقویم نظام نوآوری در کشور به ویژه بین بخش های صنعت و دانشگاه از اهمیت ویژه ای برخوردار است .

۲-امروزه جهان وارد عصری شده است که فناوری در هر لحظه در حال تغییر است . نیاز های مردم نیز مرتبا در حال تحول است . برآورده کردن این خواسته ها محتاج ابداع محصولات و خدمات جدید است که از طریق فعالیت های پژوهش و توسعه در دانشگاه و صنعت امکان پذیر است .

۳-نظام های تولید و خدمات در دنیای امروز و آینده بر دانش و فناوری های مبتنی شده اند. پایداری و توسعه ایران مستلزم صنعت دانش بنیان است.

۴-دانشگاه ها و مراکز پژوهشی به عنوان مهم ترین نهاد های تولید دانش و تربیت نیروی انسانی باید نقش محوری در تولید دانش و فناوری و تربیت نیروی انسانی مورد نیاز حوزه صنعت کشور را ایفا نمایند. تقویت بخش صنعت در گرو استفاده از آخرین دستاوردهای علمی و فناوری های پیشرفته می باشد. برای استفاده از این دستاوردها رابطه و همکاری دانشگاه به عنوان نماینده حوزه دانش با بخش صنعت بعنوان عامل غلبه بر چالش های اقتصادی کشور از اهمیت ویژهای برخوردار است.

۵-توسعه ی کشورها در سه سطح کلی انجام می گیرد:

-کشورهای با سطح توسعه ی عامل محور(مبتنی بر منابع طبیعی)

-کشورهای با سطح توسعه ی کارایی محور(مبتنی بر کارایی تولید و کسب و کار)

-کشورهای با سطح توسعه ی نوآوری محور(مبتنی بر نوآوری و پیشرفتگی در تولید کسب وکار)

۶-در حال حاضر مدل بهینه توسعه کشورهای با سطح توسعه ی کارایی محور آن است که به مدد فناوری های نوین و تلفیق آنها با فناوری های ملی خود بتوانند موجبات افزایش بهره وری و اقتصادی تر و کیفی تر کردن تولید را در زمانی کوتاه فراهم آورند.

۷-امروزه به این نتیجه رسیده اند که بدون فرایند سیستم ارتباطی سازمان ها در جوامع پبشرفته وجود خارجی نخواهند داشت. در جامعه ما خلاء ارتباطات از جمله ارتباط صنعت و دانشگاه وجود دارد. توسعه ارتباط صنعت و دانشگاه یکی از چالش های اساسی در توسعه پایدار کشور است.

۸-هدف از آموزش مهندسی توسعه سه حوزه دانش مهارت و نگرش است. دانشگاه های ما در زمینه آموزش دانش بسیار موفق هستند اما در زمینه های مهارت و نگرش توفیق چندانی ندارند دانشگاه ها بایستی همراه آموزش دانش توسعه مهارت های عملی و تجربی مورد نیاز صنایع را در نظر قرار دهند. فرایندی که امروزه در بیشتر دانشگاه های طراز اول جهان در حال انجام است.

۹-صنایع نیز می باید متناسب با نیاز های خود از طریق سرمایه گذاری های مداوم آموزشی مهارت های لازم در کارکنان خود را فراهم آورند.

۱۰-این واقعیتی است که علم و دانش مهندسی در عصر حاضر هر ۱۰ سال دوبرابر می شود. این تحول حاصل پیدایش و کاربرد فناوری های نوین است که چرخه عمر تولید محصولات جدید را کاهش داده و قیمت آنها را پایین آورده و کاربرد آنها را افزایش داده است همچنین دانسته است که دانشجویان رشته ی مهندسی نمی توانند در یک دوره چهار ساله به تمام دانش تجربه و الزامات حرفه مهندسی آشنا شوند. حتی شالوده مهندسی در طی سالیان گذشته دچار تحول و دگرگونی شده است. دانش آموخته مهندسی دانشگاه ها به این واقعیت رسیده است که تنها راه ایفای وظایف مهندسی در برخورد مسئولانه با حرفه مهندسی به آموزش های مادام العمری نیاز دارد مهمترین وظیفه دانشگاهها چگونگی فرایند یاددهی به دانشجویان است.

۱۱-نیاز صنایع به نوآوری در فرایندها و تولید محصولات جدید، ارزانتر و کارآمدتر روز به روز بیشتر می شود.

دانشگاه ها می توانند از طریق پژوهش های خاص میان مدت و دراز مدت، بازآموزی کارکنان بخش صنعت و تربیت مهندسان، پژوهشگران و کارآفرینان موردنیاز صنایع در این راستا موثر باشند.

۱۲-از آنجاییکه که دانشگاه ها در ایران با کمبود منابع مالی روبه رو هستند لذا بیشتر به تحقیقاتی می پردازند که علاوه بر جنبه های اقتصادی آن انتشار مقالات دانشگاهی یکی از شرایط ارتقاء اساتید گردیده است. حتی دانشگاه های بزرگ و معتبر جهان نظیر هاروارد، MIT، استنفورد و غیره برای کسب درآمد های بالا به مراکز تحقیقاتی بزرگ و سود آور تبدیل شده و اگر چه این روش کار برای رشد صنایع در کوتاه مدت است اما سنجش نگرش آموزش را مورد بی توجهی قرار میدهد. نیاز ها و اهداف دراز مدت صنایع یعنی شایسته سالاری و مسئولیت پذیری در انتخاب نیروی انسانی خود ناموفق هستند. آموزش نگرش در دوران تحقیقات لیسانس انجام شده و نیاز به توجه ویژه به دروس علوم انسانی و علوم شناختی دارد. توسعه بخش تحقیقات در دانشگاه ها نبایستی منجر به کم توجهی به اهم آموزش گردد.

۱۳-از آنجایی که اقتصاد کشور وابسته به منابع دولتی است، لذا صنایع انحصاری و غیر رقابتی بوده و تمایل به تنوع محصولات و ارتقاء کیفیت در آنها کمتر احساس می شود و نیاز به سرمایه گذاری در حوزه فعالیت های دانشگاهی کمتر مورد قرار می گیرد. این مساله از مهم ترین موانع توسعه صنعتی در کشور ما می باشد.

۱۴-علی رغم موانعی که برای توسعه ارتباط صنعت و دانشگاه در ایران وجود دارد، صنعت و دانشگاه به عنوان یک مجموعه برای زنده نگه داشتن خود نیاز به ارتباط و همکاری با یکدیگر دارند.

۱۵-مسایل مربوط به مالکیت معنوی و حقوقی صنایع و دانشگاه ها زمینه های مهمی هستند که می باید با دقت ابعاد آن ها و حقوق طرفین روشن شود و چنانچه در کشور و در سطح ملی مسایل آن بررسی و حل نشوند، انتظار واگذاری تحقیقات صنعتی به دانشگاه ها دور از انتظار خواهد بود.

۱۶-دولت می باید حداکثر حمایت خود را از فرایند هایی که منجر به تحقق استراتژی های توسعه ملی بر مبنای نوآوری های علمی و تکنولوژیکی می گردد، به عمل آورد. پاسخ به این سوال که چه میزانی از سرمایه گذاری های ملی به پژوهش های بنیادی و چه میزانی به تحقیقات کاربردی باید اختصاص یابد. آن است که صنایع ایران تنها می توانند تحقیقات صنعتی را که نتایج اقتصادی کوتاه مدت را در مد نظر قرار می دهد، مورد پذیرش قرار دهند. پژوهش های بنیادی می بایستی توسط دولت حمایت گردد. زیرا نتایج آنها در درازمدت نشان داده شده و توسط صنایع مدرن امروزی بدون ورود به این عرصه امکان پذیر نخواهد بود.

۱۷-نقش دولت و مدیریت در تجاری سازی پژوهش های دانشگاهی و کاربردی نمودن آنها و پر کردن خلاء موجود برای انتقال علوم از دانشگاه به صنعت می باشد. صنایع بخش خصوصی معمولا ارتباط آسان تری با دانشگاه ها دارند و با خصوصی سازی بخش صنعت و استقلال دانشگاه ها ارتباط صنعت و دانشگاه تقویت شده و دستاوردهای اقتصادی آن سرشار خواهد بود.

۱۸-مهم ترین مشکل دانشگاه ها در تامین نیروی انسانی مناسب بخش صنعت متمرکز بر آموزش های دانشی، غیر عمل گرا بودن آموزش ها و کمبود توجه به زمینه های توسعه مهارت ها و نگرش ها در فارغ التحصیلان دانشگاهی است.

۱۹-محور های اصلی رسالت دانشگاه های ایران:آموزش، پژوهش و خدمات اجتماعی( دانشگاه کارآفرین) است. این بخش از استراتژی های ملی توسعه بر مبنای نوآوری های علمی و فناوری است.

۲۰-پژوهش های دانشگاهی هنگامی می توانند کاربردی شده و تجاری سازی گردند که در هر دانشگاه در حوزه ها و موضوع های خاصی متمرکز گردند. این موضوع به ویژه هنگامی مطرح می گردد که حمایت های دولت به علت مشکلات اقتصادی از دانشگاه ها با محدودیت هایی رو به رو گردد. در چنین شرایطی دانشگاه ها برای تضمین موفقیت خود می باید برای خود اهدافی جدید و نوآورانه در نظر گیرند.

۲۱-دولت می باید برای توسعه ارتباط صنعت و دانشگاه تمهیدات و تسهیلات لازم را به وجود آورد. صنعت دانشگاه می باید برای برقراری ارتباط ضمن حفظ استاندارد های حرفه ای خود، پر تحرک و قابل انعطاف باشند.

در عصر حاضر و اقتصاد رقابتی جهانی همه شرکت ها و سازمان ها برای مشارکت با یکدیگر به دنبال کسب منافع شخصی می باشد.

۲۲-در جهت توسعه روابط صنعت و دانشگاه و از آنجائیکه فرایند های صنعتی در عصر حاضر بسیار پیچیده شده و چند رشته ای هستند لذا حل آنها در گروی اتحاد بین دانشگاه ها و پیوستن چند دانشگاه باهم و همچنین گردهم آمدن صنایع با اهداف مشترک بایکدیگر و ایجاد سازمانی برای مدیریت این ارتباطات تشکیل چنین مثلث هایی در ایران درزمینه صنایع سیمان با مدیریت شرکتی تحت پوشش سازمان گسترش صنایع ایران و پیوستن ۴ دانشگاه با یکدیگر در حال انجام است.

روش دیگری برای بهبود ارتباط صنعت و دانشگاه در برخی از کشورهای صنعتی جهان انجام شده دسته بندی نیاز های صنایع مختلف، اثبات ۵۰ دانشگاه برتر که در این زمینه ها کارایی بیشتری دارند توسط و حمایت مالی بنیاد علوم کشورها،عضویت حقوقی شرکت های علاقه مند در این مراکز تحقیقاتی صنعتی و دانشگاهی،مشارکت و نظارت بر تحقیقات توسط اساتید صنعت و دانشگاه ها . این مراکز تحقیقاتی اکثرا در پنجمین سال تاسیس خود قادر بوده اند هر هفته یک اختراع را به اعضاء صنعتی خود ارائه کنند.

۲۳-مهمترین موانع توسعه ارتباط صنعت و دانشگاه در ایران:

صنعت عملیات محور، فقدان نظام انتقال فناوری و زیرساخت های پژوهش و توسعه صنعتی، ناچیز بودن امکانات مالی پژوهش و توسعه، کمبود آموزش های مورد نیاز نیروی انسانی، فقدان رقابت پذیری صنایع، کوچک بودن حجم صنعت و اقتصاد کشور، ضعف در نظام نوآوری کشور، سرمایه گذاری کم در مراکز رشد، پارک های علم و فناوری، شهرک های علمی –تحقیقاتی منطق ویژه فناوری ، کمبود شرکت های طراحی و مهندسی صنعت در صص مهارتی و نگرشی، ماموریت گرا نبودن دانشگاه ها، ضغف توان بازاریابی برای دانش و فناوری است.

۲۴- دانشگاه در عصر حاضر یکی از مهمترین اجزاء ساختاری جهان جدید است. مهمترین وظیفه آموزش در دانشگاه ها رشد علمیو مهارت و نگرش است. مهارت و نگرش موجب ارتقاءآگاهی دانشجویان و تربیت و توسعه فردی آنان است. امروزه اکثر دانشگاه های بزرگ جهان به صورت بنگاهی تجاری-پژوهشی محور گردیده و مسایل تربیتی و انسانی مورد غفلت قرار گرفته است. نیاز جهان جدید دانشگاه ها را ملزم به مقدم نمودن تربیت و تعلیم به جای تعلیم و تربیت نموده است . توسعه شخصیتی و تربیت انسان های خلاق و متعهد و شهروند یعنی خدمتگذار جامعه بودن از اولویت های مهم آموزشی و پرورشی دانشجویان است.

۲۵- آموزش در دوره های کارشناسی نقش مهمی در آموزه های مهارتی و نگرشی دارد. جوانی دوره شکل گیری شخصیت است و در این دوره به راحتی می توان هر نقشی را بر لوح ذهن افراد تصویر کرد.دانشجویان کارشناسی عموما جوانند و جوانی معمولا پذیرش تغییرات، کشف علایق و استعداد ها و اشتیاق برای آینده همراه است .

بهترین نوع آموزش در دنیای مدرن و پیچیده ی ما، برساختن افرادی تمرکز می کند که اندکی درباره ی همه چیز بدانند و در یک محیط خاص متخصص باشند. بهرحال رسیدن به اجماع برسر هدف تحصیلات کارشناسی نیازمند حل چالش های زیادی است.

۲۶- مقصد دانشگاه فراهم کردن دانش، مهارت و توانایی های ذهنی برای دانشجویان است تا از یک عمر یادگیری و تطبیق با شرایط متحول لذت ببرند. ما می خواهیم دانشجویان چنان آموخته و پرورده شوند که متفکرانی مستقل، دانا، دقیق و خلاق بار بیایند که حس مسئولیت اجتماعی هم داشته باشند تا بتوانند در عرصه کشور و دنبا زندگی زندگس های پرثمری را محقق کنند و پیش ببرند. منظور از مهارت ها توانایی ارتباط نوشتاری، گفت وگوئی ،زبان خارجی و استدلال کمی .

مراکز

مراکز آموزشی فعال در نظام آموزش عالی ایران عبارتند از:[۳2]

بخش دولتی

در حال حاضر علاوه بر دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی وابسته به وزارتخانه‌های علوم تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، مراکز دیگری نیز با کسب مجوز از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دانشجو می‌پذیرند. از جمله این مراکز، دانشگاه فنی و حرفه‌ای و مراکز تربیت معلم وابسته به وزارت آموزش و پرورش و مؤسسات آموزش عالی وابسته به سایر وزارتخانه‌ها مانند: امور خارجه، پست و تلگراف، راه و ترابری و غیره‌است.

دانشگاه فرهنگیان برای تربیت معلمان و آموزش و بهسازی نیروی انسانی وزارت آموزش و پرورش در ایران است. دانشگاه فنی و حرفه‌ای نیز در خرداد ۱۳۹۰ در طرح انتقال آموزشکده‌های فنی و حرفه‌ای وزارت آموزش پرورش به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تأسیس گردید.

علاوه بر این، دانشگاهی تحت عنوان، دانشگاه جامع علمی کاربردی در سال ۱۳۷۱ به منظور تقویت آموزشهای فنی و حرفه‌ای و تربیت نیروی انسانی ماهر موردنیاز بخش‌های صنعت، معادن، کشاورزی و خدمات تأسیس گردیده‌است.

بخش آموزش از راه دور

در حال حاضر دانشگاه پیام نور ارائه دهنده این نوع سامانه آموزشی است.

بخش غیردولتی

به منظور افزایش مشارکت عمومی در ارائه خدمات آموزش عالی و افزایش روزافزون تقاضای اجتماعی جهت ورود به آموزش عالی در ایران دانشگاه‌ها و مؤسساتی در بخش غیردولتی ایجاد گردیده‌است که شامل واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی و همچنین دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی می‌شود.

حوزه‌های علمیه نیز از جمله نهادهای غیردولتی هستند که در ایران فعالیت کرده و مدارک معادل با مدارک عالی دانشگاهی ارائه می‌دهند.

منابع

«University of Tehran Overview/Historical Events». بایگانی‌شده ازاصلیدر ۳ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۵ سپتامبر ۲۰۰۷.
↑Hill, Donald. Islamic Science and Engineering. 1993. Edinburgh Univ. Press. ISBN 0-7486-0455-3, p.4
↑Tārīkh-i ʻulūm va adabīyāt-i Īrānī (تاریخ علوم و ادبیات ایرانی). Safa، Ẕabīḥ Allāh (ذبیح‌الله صفا). کتابخانه دانشگاه تگزاس در آستین. OCLC number 6899380 1969.
↑سید حسین نصر و الیور لیمان در کتاب History of Islamic Philosophy. جلد اول. شابک ‎۰−۴۱۵−۲۵۹۳۴−۷. ۱۹۹۳. ص۵۴۲
↑بدرالملوک بامداد، زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا انقلاب سفید. تهران: ابن‌سینا، ۱۳۴۷. ص ۹۹
↑آموزش و پرورش در ایران. ناصر تکمیل همایون. دفتر پژوهشهای فرهنگی. ص۵۳
↑Patrick Clawson and Michael Rubin. Eternal Iran. Palgrave Macmillan. 2005. ISBN 1-4039-6276-6 ص۳۴
↑ پرش به بالا به:۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ Problems and Issues in Higher Education: Perspectives on Iran-United States Educational Relations and Influences
↑ پرش به بالا به:۹٫۰ ۹٫۱ دانشنامه ایرانیکا: [۱][پیوند مرده]
↑ پرش به بالا به:۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Lorentz, J. Historical Dictionary of Iran. 1995. ISBN 0-8108-2994-0
↑John H. Lorentz, Historical Dictionary of Iran (Scarecrow Press, Lanham, Maryland، 1995). ISBN 0-8108-2994-0, ISBN 978-0-8108-2994-7.
↑مذاکرات دوره ششم قانونگذاری. تهران. مجلس شورای ملی. ۱۳۰۵
↑آموزش و پرورش در ایران. ناصر تکمیل همایون. دفتر پژوهش‌های فرهنگی. شابک ۹۶۴-۳۷۹-۰۹۲-۴ ۱۳۸۵ ص۸۷–۸۸
↑ پرش به بالا به:۱۴٫۰ ۱۴٫۱ Com – Faculties Of The University Of Tehran[پیوند مرده]
↑ Marefat. “The Protagonists who Shaped Modern Tehran”, in Ch. Adle and B. Hourcade, eds. Teheran, capitale bicentenaire, Paris and Tehran, l992، pp. 106.
↑Esmail Yourdshahian, Farrokh Ghavam, Mohhamad-Hassan Ansari, Life of Dr. Joseph Plumb Cochran, Founder of Iran’s First Contemporary Medical College, Archives of Iranian Medicine, Academy of Medical Sciences, Islamic Republic of Iran, Vol. 5، No. 2 (April 2002). [۲]